Net als bij films en series komen ook academische papers vaak achter een betaalmuur terecht. En net als je bij films en series tools hebt als Popcorn Time die die betaalmuur omzeilen, kun je via Sci-Hub gratis full papers downloaden die normaal enkel beschikbaar zijn voor organisaties die de (hoge) jaarlijkse vergoeding aan de uitgeverij betalen.
Vanwaar dit initiatief? Uitgeverijen rekenen soms erg hoge vergoedingen aan om toegang te krijgen tot de artikelen uit de journals. Zo trok Harvard enkele jaren geleden al aan de alarmbel dat het op dat moment jaarlijks $3,5 miljoen betaalde aan abonnementen op journals. Harvard vroeg aan de eigen onderzoekers om zoveel mogelijk te publiceren in open-access tijdschriften. Ook andere universiteiten zoals Cornell hebben noodgedwongen moeten snoeien in de abonnementen op wetenschappelijke journals.
Wat daarbij vaak ook steekt, is dat die hoge kosten op zich niet ten goede komen van de onderzoekers zelf. Uitgeverijen zoals Elsevier en Sage betalen geen vergoeding aan de auteurs van artikels. Onderzoekers staan dus hun copyright af aan de uitgeverij, zonder daarvoor betaald te worden. Vaak bepaalt het journal ook dat het artikel nergens anders (gratis) ter beschikking mag worden gesteld. Zo kom je tot situaties waarin onderzoekers geen toegang hebben tot de paper van hun dichte collega’s als hun onderzoeksinstelling toevallig geen abonnement heeft op dat tijdschrift. Ook het peer-to-peer reviewsysteem, waarbij papers worden beoordeeld door mede-onderzoekers, gebeurt volledig op vrijwillige basis.
Vroeger werden toegangscodes tot betalende journals al geruild tussen onderzoekers uit verschillende onderzoeksinstellingen. Een studente uit Kazachstan, Alexandra Elbakyan, nam dit principe een stuk verder en richtte Sci-Hub op. Via Sci-Hub kun je vrijwel elk artikel gratis downloaden die normaal achter betaalmuren zitten. Sci-Hub werkt via twee systemen. In de eerste plaats zoekt het in de database van piratensite LibGen of het artikel daar niet beschikbaar is. Is dat niet het geval, dan omzeilt Sci-Hub zelf de betaalmuur van de uitgeverij om het artikel daar op te halen (waarna het de paper meteen ook toevoegt aan de LibGen-database). Hiervoor kan Sci-Hub rekenen op accesscodes die sympathiserende onderzoekers ter beschikking stellen.
Je hoeft trouwens niet telkens naar de website van Sci-Hub te surfen om een paper te downloaden. Het volstaat om de URL van Sci-Hub (op dit moment sci-hub.io) te plakken volgens dit stramien: http://journalnaam.com.sci-hub.io/artikelcode. Zo kun je in real time de betaalmuur omzeilen.
Dat uitgeverijen hier niet gelukkig mee zijn, is niet te verwonderen. In oktober 2015 gaf een rechtbank in New York Elsevier gelijk, en moest de website van Sci-Hub (toen nog Sci-Hub.org) gesloten worden. Een uitspraak die doet denken aan rechtzaken tegen Popcorn Time, en met dezelfde uitkomst: Sci-Hub verhuisde gewoon naar een ander domein (.io) waarop rechtbanken in de VS geen jurisdictie hebben.
Eind oktober ging Popcorn Time even offline (al was de app wel nog steeds functioneel, en waren er genoeg klonen op de markt gekomen om de leegte op te vullen), maar het duurde niet lang of er stond een community klaar om zich op Reddit te organiseren en samen Popcorn Time nieuw leven in te blazen. Deze ‘Community Edition’ van Popcorn Time is intussen al verhuisd van domeinnaam na een klacht van de MPAA (associatie die opkomt voor de rechten van Amerikaanse filmstudio’s), maar is intussen weer volledig up and running. De site kreeg een nieuw jasje mee, maar blijft uiteraard nog even illegaal als daarvoor.
Op 20 januari presenteerde Netflix de resultaten voor het laatste kwartaal van 2014. Na een ietwat tegenvallend derde kwartaal, sluit Netflix 2014 af met positieve resultaten. Het aantal gebruikers blijft sterk stijgen. Eind 2014 telde Netflix 57 miljoen abonnees (waarvan 54 miljoen betalende klanten) voor hun streaming-platform. Op 1 jaar tijd is het aantal abonnees gestegen met 13 miljoen (6 miljoen in VS en 7 miljoen internationaal). Een tegenovergestelde beweging zie je bij het aantal klanten van de DVD-service van Netflix, de dienst die aan de start lag van Netflix. In de VS biedt Netflix deze dienst nog steeds aan. Het aantal klanten is echter sterk gedaald. Begin 2012 waren er nog zo’n 10 miljoen betalende klanten die gebruik maakten van de DVD verhuurdienst, eind 2014 is dit nog maar 5,7 miljoen klanten. De kloof met de streamingdienst is dan ook sterk vergroot: begin 2012 waren er ongeveer 2,5 keer meer klanten van de streamingdienst dan van de DVD-dienst; eind 2014 zijn er tien keer meer streamingklanten dan klanten voor de DVD verhuurdienst.
Netflix – Evolutie van aantal betalende klanten sinds 2012 (in duizendtallen) – Bron: Netflix kwartaalrapport 2014 Q4 (http://ir.netflix.com/results.cfm)
Het belang van de uitbreiding naar andere landen wordt elk kwartaal groter. Begin 2012 was nog maar 1 op de 10 klanten van Netflix gevestigd in het buitenland, eind 2014 is dat al 3 op de 10. Het aantal leden uit andere landen stijgt dus sneller dan het aantal leden uit de thuisbasis.
Netflix – Evolutie van aandeel betalende streamingklanten uit VS versus betalende streamingklanten uit andere landen – Bron: Netflix kwartaalrapport 2014 Q4 (http://ir.netflix.com/results.cfm)
Een van de redenen is dat het aantal landen waarin Netflix actief is, steeds groter wordt. Momenteel is Netflix actief in zo’n vijftig markten, maar Netflix heeft aangekondigd om binnen twee jaar actief te zijn in 200 regio’s. In maart 2015 worden Nieuw-Zeeland en Australië toegevoegd aan het lijstje, later op het jaar zouden nog enkele Zuid-Europese en Aziatische landen volgen. De Netflix-serie Marco Polo zou bijvoorbeeld ook met het oog op de toekomstige expansie naar Aziatische landen een strategisch belangrijke zet zijn.
Overzicht van regio’s waar Netflix actief is. Bron: thebestofnetflix.com
Naarmate het aantal regio’s toeneemt waarin Netflix actief is, komt ook steeds meer naar boven dat het aanbod van Netflix sterk varieert van land tot land. Dit heeft vooral te maken met de rechten die Netflix heeft op de films en series die het in aanbod heeft. Die rechten kunnen variëren per regio. Daardoor biedt Netflix sommige series aan in het ene land, maar niet (of pas maanden later) in andere landen. Zo is het derde seizoen van Suits al in december 2014 beschikbaar op Netflix in Nederland, maar pas midden 2015 in België. Ook voor de eigen reeksen van Netflix heeft dit soms merkwaardige gevolgen. Zo heeft Canal Plus in Frankrijk de rechten gekocht op de eerste drie seizoenen van House of Cards, waardoor je in Frankrijk die serie niet via Netflix kan bekijken. Idem voor Lilyhammer in Vlaanderen, waar Canvas de reeks uitzendt. Netflix zit wat verveeld met de kritiek dat dit aanbod niet overal gelijk (en even sterk) is. Netflix onderhandelt met de grote film- en TV-studio’s om die rechten op een globale basis te kunnen opkopen (in plaats van regio per regio).
Die positieve evolutie op de buitenlandse markten betekent nog niet dat Netflix er winst maakt. Voorlopig zijn de kosten voor de opstart en het aankopen van de rechten hoger dan de inkomsten van de nieuwe leden, en draait Netflix in het vierde kwartaal een verlies van 79 miljoen dollar op zijn internationale streamingdienst. Wel meldt Netflix dat de landen waar Netflix zijn expansie begonnen was (Canada, Latijns Amerika, het Verenigd Koninkrijk, Ierland, de Scandinavische landen en Nederland) al winstgevend zijn. In de Verenigde Staten levert de streamingdienst een winst op van 257 miljoen dollar, wat ruim het verlies van de internationale streamingdienst compenseert (saldo +178 miljoen). Ook de DVD-markt in de VS levert Netflix nog een winst op van 88,5 miljoen dollar. Dat is 20% minder dan de winst in het vierde kwartaal van 2013.
Als andere variabele en operationele kosten (en eventuele eenmalige opbrengsten zoals belastingsvoordelen) mee in rekening worden gebracht, dan behaalde Netflix als bedrijf een positief netto inkomen van 83,4 miljoen dollar. Dat is 72% hoger dan het laatste kwartaal van 2013, toen het netto inkomen 48,4 miljoen dollar was.
Netflix heeft het jaar positief afgesloten, maar het komende jaar belooft een uitdagend jaar te worden. Steeds meer andere spelers dagen Netflix uit. Traditioneel wordt hierbij vooral gekeken naar HBO Go, vooral sinds bekend werd gemaakt dat in de loop van 2015 de streamingdienst losgekoppeld wordt van kabelabonnementen. Maar minstens even zwaar wordt de concurrentie met Amazon Prime. Amazon, dat de laatste jaren gegroeid is van een online retailer naar een belangrijke tech-speler, laat weten dat in de eindejaarsperiode 10 miljoen nieuwe klanten hebben ingetekend op Amazon Prime. Naast onbeperkte toegang tot videostreaming (met onder andere series als Vikings en HBO-series zoals True Blood en The Wire) hebben leden ook onbeperkt toegang tot muziekstreaming, worden de meeste producten vanop de Amazon-retailpagina gratis en binnen de 2 dagen geleverd, hebben ze onbeperkte opslagruimte op de cloudservice van Amazon, krijgen ze vervroegde toegang tot limited edition-items en speciale deals, en hebben ze toegang tot ruim 500.000 gratis e-books. Een jaarabonnement kost $99, met een gratis proefperiode van 30 dagen. Amazon Prime is momenteel enkel mogelijk vanuit de VS. Net als Netflix versterkt Amazon trouwens zijn streamingcatalogus door eigen series te maken. De meest gekende Amazon-serie is Transparent, die onder andere twee Golden Globe-nominaties in de wacht sleepte.
Amazon Prime: diensten inbegrepen in lidmaatschap voor 1 jaar ($99).
Een andere uitdaging blijft het illegaal downloaden van films en series. Een verdienste van Netflix is dat ze een grote collectie aan legale films en series op een heel gebruiksvriendelijke manier aanbieden tegen een aanvaardbare prijs. Hiermee komt Netflix tegemoet aan de opmerkingen dat films of series op een legale manier bekijken vaak te moeilijk of te duur is. In zijn persmededeling geeft Netflix echter aan dat de strijd nog lang niet gestreden is. Niet alleen worden illegale downloaders nog steeds zelden bestraft, ook het gebruiksgemak om illegale video’s te bekijken is verbeterd. Popcorn Time, een platform waarop je gratis illegale films en series kan streamen, neemt sterk toe in populariteit. Opvallend is dat deze dienst erg sterk staat in Nederland, waar het op zo’n 1,3 miljoen toestellen zou geïnstalleerd staan (enkel de VS doet nog beter met 1,4 miljoen toestellen). In Nederland zouden er 100.000 regelmatige gebruikers zijn van Popcorn Time. Uit Google Trends-resultaten blijkt ook dat eind augustus 2014 de zoekterm ‘Popcorn Time’ een sterke boost heeft gekregen in Nederland, en sindsdien op ongeveer gelijke hoogte staat met ‘Netflix’ als zoekterm.
Google Trends: Populariteit zoektermen ‘Netflix’, HBO’ en ‘Popcorn Time’ in Nederland. Grafiek toont geen absoluut volume, maar een relatieve index ten opzichte van het hoogste punt in de grafiek. Meer info: https://support.google.com/trends/answer/4355164?hl=nl&rd=1
Media & ICT Consumptie Trends 